İnfaz Yasası Neler Getiriyor? (15.04.2020 Tarihli Düzenleme)

Kamuoyunda ‘yeni infaz yasası’, ‘infaz düzenlemesi’ yahut ‘af paketi’ olarak da bilinen 7242 Kanun numaralı ”Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkunda Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 15.04.2020 tarih ve 31100 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yeni infaz yasası hem erken tahliyeler hem de pek çok yeni düzenlemeler getiriyor.

İçerdiği infaz yasasına ilişkin düzenlemelerden 30 bini açık 15 bini kapalı cezaevinde bulunan yaklaşık 45 bin kişinin doğrudan tahliye olması ve corona virüs tedibrleri dolayısıyla kalan cezasını evinde geçirecek olan kişilerle birlikte değelendirildiğinde bu düzenlemeden 90 bin kişinin faydalanması bekleniyor.

Ancak bu noktada öncelikle belirtmek gerekir ki bu düzenlemeye bir af paketi demek çok da doğru olmayacaktır. Çünkü ortada kamuoyunda anlaşıldığı gibi bir “genel af” düzenlemesi söz konusu değildir. Çünkü hiçbir suç tipine yönelik doğrudan af olmadığı için afta olduğu gibi aslında hiçbir ceza davası konusuz kaldığı için düşmeyecek, suçu sabit olan kimselere beraat kararı verilmeyecektir. Ortada sadece ceza davası sonucunda cezaevinde geçirilecek süreleri etkileyen bir yasal düzenleme söz konusudur. Ceza mahkemelerince verilen kararlar diğer tüm hüküm ve sonuçlarını aynen doğuracaktır. Sabıka kaydı olarak bilinen adli sicil kaydını da etkileyen yani ‘temizleyen’ bir durum söz konusu değildir.

Peki yeni infaz düzenlemesi neler getirdi? İnfaz Kanununda nasıl değişiklikler yapılacak? Denetimli serbestlik, şartlı salıverilme değişiklikleri neler?

Toplamda 69 maddeen oluşlan bu yasa düzenlemesi içerdiği maddelerin konu başlıkları itibariyle 4 başlıkta incelenmelidir. Bunlar infaz hakimliğine ilişkin düzenlemeler, denetimli serbestliğe ilişkin düzenlemeler, özel infaz usullerine ilişkin düzenlemeler ve bazı suç tiplerine ilişkin diğer düzenlemeler diyebiliriz.

Kanun maddelerinin yoğun metinleri arasında boğulmadan 69 maddelik bu kanunun yalnızca infaza ve denetimli serbestliğe ilişkin hükümlerini 2 başlıkta ve bir kaç maddede özetleyip derlemeye gayret ettim. İnfaz hakimliği konusu başlı başına yeni bir sistem kuran bir düzenleme olduğu için onu da İnfaz Hakimliği Nedir? Görev ve Yetkileri Neler Olacak? başlıklı yazımda ayrıca burada derlemeye çalıştım.

Denetimli Serbestlik Hükümlerine İlişkin Düzenlemeler

1. Geçici düzenleme uyarınca özellikle terör, uyuşturucu ticareti, cinsel saldırı ve istismar suçları, kasten öldürme, yüzün sürekli değişikliğine sebebiyet veren kasten yaralama suçu ve kadına karşı şiddet, işkence ve eziyet suçları ile özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar hariç 30 Mart 2020’ye kadar işlenen suçlarda, 1 yıllık denetimli serbestlik süresi bir defaya mahsus olmak üzere 3 yıla çıkarılacak. (İşte 15 bini açık 30 bini kapalı olmak üzere yaklaşık 45 bin kişinin çoğunluğunun cezaevinden erken tahliye olmasını sağlayan düzenleme de bu maddedir.)
2. 30 Mart 2020’ye kadar işlenen suçlar bakımından, terör, cinsel saldırı ve istismar, kasten öldürme suçları ve özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar hariç; 0-6 yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitiren hükümlüler hakkında denetimli serbestlik süresi 4 yıl olarak uygulanacak.
3. Denetimli serbestlik uygulamasındaki mevcut 1 yıllık maktu uygulama aynen muhafaza edilmiştir.
4. Açık ceza infaz kurumunda bulunup da koşullu salıverilmesine 1 yıl kalan iyi halli hükümlülerin cezalarının denetimli serbestlik altında infaz edilebileceğine ilişkin hüküm aynen korunmuştur.
5. Mahkum olduğu hapis cezası ertelenen veya denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezası infaz edilen ya da koşullu salıverilen hükümlü; kendi alt soyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri açısından belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılamayacak.
6. Hükümlü, denetimli serbestlik uygulaması kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmez veya denetimli serbestlik müdürlüğüne müracaat etmez ise cezasını açık ceza infaz kurumunda infaz edecek.
7. Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaya başlandıktan sonra hükümlü hakkında alt sınırı 1 yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmışsa infaz hakimi tarafından hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilecek.
8. Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını cezaevinde yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitiren hükümlülerin cezası, Adalet Bakanlığının belirleyeceği devlet hastanesinden alınacak sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmek koşuluyla, denetimli serbestlik tedbiri altında infaz edilecek.
9. 30 Mart 2020’ye kadar suç işleyen çocuk hükümlülerin 15 yaşını dolduruncaya kadar cezaevinde kaldığı 1 gün, 3 gün; 18 yaşını dolduruncaya kadar kaldığı 1 gün ise 2 gün sayılacak.
10. Kovid-19 salgını nedeniyle açık ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler ile denetimli serbestlik tedbiri uygulanan hükümlüler, 31 Mayıs 2020’ye kadar izinli sayılacak. Bu süre, gerektiğinde Sağlık Bakanlığının önerisiyle her defasında iki ayı geçmemek üzere Adalet Bakanlığınca üç kez uzatılabilecek.
11. Terör ve örgütlü suçlar hariç olmak üzere, yapılan infaz sistemi değişikliklerine bağlı olarak kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan iyi halli bazı hükümlülerden açık ceza infaz kurumuna ayrılmasına bir yıl kalanların açık ceza infaz kurumlarına gönderilebilmesine imkan tanınacak.
12. Cezaevinden çıktıktan sonra denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurma süresi 25 güne çıkarılmıştır.

Özel İnfaz Usullerine İlişkin Düzenlemeler

1. Hapis cezalarının hafta sonu, geceleyin veya konutta infazına ilişkin mevcut uygulamanın kapsamı genişletilecek. Bu usuldeki 6 aylık sınır, kasıtlı suçlar bakımından 1 yıl 6 aya, ölüme neden olma hariç taksirli suçlar bakımından ise 3 yıla çıkarılacak.
2. Kadınlar ve yaşlılar için öngörülen konutta infaz usulünün ceza sınırı artırılacak. Çocuklar da bu usule dahil edilecek.
3. Bu kapsamda konutta infazın sınırı; kadın, çocuk ve 65 yaşını bitiren erkek hükümlüler için 1 yıl, 70 yaşını bitiren hükümlüler için 2 yıl, 75 yaşını bitiren hükümlüler için de 4 yıl olarak belirlenecek.
4. Ağır hasta, engelli, hamile veya loğusa olan şüpheliler tutuklanmayarak haklarında adli kontrol kararı verilebilecektir.
5. Hamile ve doğumdan itibaren 1 yıl geçmemiş olan kadınların cezalarının infazı ertelenecektir.
6. Özel infaz usulleri bazı suçlar bakımından uygulanamayacak. 5 yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olan hasta veya engelli hükümlüler, Adli Tıp Kurumu raporuna bağlı cezalarını konutlarında infaz edebilecek.
7. Yeni doğum yapan ve toplam 3 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan kadın hükümlüler de yine cezalarını konutunda infaz edebilecek. Diğer yandan hamile kadınların cezası 1,5 yıl ertelenebilecek.
8. Hükümlülerin iyi hallilik değerlendirmesi, infazın tüm aşamalarında ve 6 ayda bir yapılacak. Hükümlülerin tutum ve davranışlarının değerlendirilmesine (iyi halin belirlenmesine) ilişkin esaslar yeniden belirlenecek ve hükümlülerin iyi hal incelemesinin infazın tüm aşamalarında yapılması sağlanacak. Hükümlüler, ceza infaz kurumlarında bulunduğu tüm aşamalarda, en geç 6 ayda bir değerlendirmeye tabi tutulacak.
9. İyi hallilikle ilgili yapılan değişiklikler, 1 Ocak 2021’den itibaren uygulanacak.
10. 10 yılın üzerinde olan cezalarla terör ve kasten öldürme gibi önemli suçlardan mahkum olanların; açık ceza infaz kurumuna ayrılmalarına, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezalarının infazına ve koşullu salıverilmelerine ilişkin değerlendirmeleri, Cumhuriyet savcısının başkanlık edeceği genişletilmiş bir kurul yapacak ve karar verecek. Bu kurula, cezaevi izleme kurulu üyesi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı temsilcileri de katılacak.
11. Adam öldürme suçu, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu, işkence suçu, cinsel suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı işlenen suçlar, uyuşturucu imalatı ve ticareti suçu, devlet sırlarına karşı işlenen suçlar, terör suçları, örgütlü suçlar ve MİT’e karşı işlenen suçlarda koşullu salıverilme oranı 2/3 olarak uygulanacaktır.
12. Açık ceza infaz kurumuna ayrılma koşulları yeniden belirlenerek önemli suçlar bakımından infaz hakiminin onayı getirilecek.
13. Yapılan diğer düzenlemelerle infaz hizmetleri daha da iyileştirilecek. Zorunlu ve çok ivedi durumlarda, Cumhuriyet başsavcılığının hapis cezasının infazına 6 ay ara verebilmesine ilişkin yetkisi, 1 yıla çıkarılacak.
14. Ayrıca hükümlülerin eş veya çocuklarının sürekli hastalık ya da malullükleri halinde infaza ara verilebilmesine imkan tanınacak.
15. Çocuk hükümlülere verilebilecek ödül imkanının kapsamı genişletilecek. Bu kapsamda kardeşiyle de görüşmesine imkan sağlanacak.
16. Hükümlülerin hediye kabul etme hakkı genişletilecek. Çocuk ve 65 yaşını tamamlayan hükümlüler ile beraberinde çocuğu bulunan kadın hükümlüler bakımından, belirli zaman dilimi dışında da hediye alabilme imkanı sağlanacak. Kapalı cezaevindeki hükümlüler dini bayramlarda, yılbaşında, doğum gününde ve genel zamanda 2 ayda bir cezaevi için tehlikeli olmayan bir hediyeyi kabul etme hakkına sahip olacaktır.
17. Açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin 3 günlük mazeret izin hakkı 7 güne çıkarılacak.
18. Hükümlülerin mazeret iznini kullanabilmesi için ceza infaz kurumlarında iyi halli geçirmesi gereken süre kısaltılacak.
19. Hükümlülere, hasta olan yakınlarını ziyaret edebilmesi amacıyla verilen mazeret izin hakkı, 1 defadan 2’ye çıkarılacak.
20. Açık ve kapalı ceza infaz kurumlarındaki hükümlülerin salgın hastalık halinde de kuruma ait telefon ve faks cihazından derhal yararlandırılmasına imkan tanınacak.
21. Hükümlünün bakıma muhtaç çocuklarının barındırılmasına ilişkin hükümlerin tutuklular bakımından da uygulanabilmesine imkan sağlanacak.
22. Hükümlülerin kamu kurum ve kuruluşlarının iş alanlarında, geceleyin bu kurum ve kuruluşlar tarafından barındırılmak koşuluyla çalıştırılabilmelerine imkan tanınacak. Bu durum, hükümlünün çalıştığı süre daha erken denetimli serbestliğe ayrılmasını sağlayacak. Kamuya yararlı bir işte çalışan hükümlülerin çalıştığı her 2 saat 1 gün sayılacaktır.
23. Hükümlünün, duruşma, sağlık, eğitim ve çalışma gibi nedenlerle geçici olarak cezaevi dışında bulunduğu yerlerde gerçekleştirdiği disipline aykırı eylem ve sözleri nedeniyle de disiplin yaptırımlarının uygulanabilmesine imkan tanınacak.
24. Hükümlülerin ana, baba, eş, kardeşinin hastalığı nedeniyle verilebilecek ziyaret izninin sayısı 1’den 2’ye çıkarılmıştır.
25. Hükümlü ve tutukluların cezaevinin güvenlik ve düzenini ihlal eden bazı fiilleri disiplin yaptırımı altına alınacak.
26. Hükümlüler, kamu kurum ve kuruluşlarına bağlı kütüphanelerden yararlanabilecek.
27. Elektronik cihazla takip edilebilecek şüpheli, sanık ve hükümlülerin, rızaları alınmak koşuluyla kendilerine ait cihazlar üzerinden de takip edilebilmelerine imkan sağlanacak.
28. Kamuya yararlı bir işte ücretsiz çalıştırma yükümlülüğü altında bulunan muhtaç durumdaki hükümlüler, bu yükümlülüğü yerine getirirken mutat vasıta ile yaptıkları yol giderleri ve iaşe giderleri, çalıştırıldıkları kurum bütçesinden karşılanacak.
29. Kasten işlenen suçlarda 1 yıl 6 ay ve daha az, taksirle öldürme hariç taksirle işlenen suçlarda 3 yıl ve daha az hapis cezalarının hükümlünün talep etmesi halinde Cuma günü saat 19:00’dan Pazar günü saat 19:00’a kadar hafta sonları veya hafta sonları hariç her gün saat 19:00’dan ertesi gün saat 07:00’a kadar geceleri cezaevinde infaz edilebilecektir.
30. Açık cezaevindeki hükümlüler, kapalı cezaevinden açık cezaevine geçmeye hak kazanan hükümlüler ve denetimli serbestlikten yararlanan hükümlüler koronavirüsü nedeniyle 31/05/2020 tarihine kadar izinli sayılacaktır.

Bazı Suç Tiplerinde Yapılan Düzenlemeler ve Diğer Düzenlemeler

1. Bazı suçlarla daha etkin mücadele edilebilmesi amacıyla cezaları artırılmıştır. Bu kapsamda yaralama suçunun canavarca his saikiyle, örneğin kezzap atmak suretiyle işlenmesi hali nitelikli haller arasına alınacak ve suçun bu suretle işlenmesi durumunda verilecek azami ceza 18 yıla çıkarılacak.
2. Kasten yaralama suçunun nitelikli hâllerine “canavarca hisle kasten yaralama” eklenmiştir. Bu nitelikli hâle giren yaralama suçlarında temel ceza bir kat arttırılacaktır.
3. Kasten yaralama suçu sonucunda ölüm meydana gelmesi hâlinde verilecek cezanın üst sınırı 16 yıldan 18 yıla çıkarılmıştır.
4. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunun cezasının alt sınırı 2 yıldan 4 yıla, üst sınırı 6 yıldan 8 yıla çıkarılmıştır.
5. Tefecilik suçunun cezasının üst sınırı 5 yıldan 6 yıla çıkarılmıştır. Hapis cezası ile birlikte verilecek para cezasının da alt sınırı 500 gün karşılığı olarak belirlenmiştir.
6. Tefecilik suçunun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde cezanın bir kat arttırılmasına ilişkin nitelikli hâl eklenmiştir.
7. Kaçakçılık suçlarında eşyanın değerinin hafif olması hâlinde verilecek ceza yarısına kadar, pek hafif olması hâlinde üçte birine kadar indirilecektir.
8. Mükerrirler ve örgütlü suçlar hariç olmak üzere kaçakçılık suçlarından dolayı etkin pişmanlık göstererek suç konusu eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı kadar parayı Devlet Hazinesi’ne soruşturma bitene kadar ödeyenlerin cezası yarı oranında, kovuşturma sonunda hüküm verilene kadar ödeyenlerin cezası üçte bir oranında indirilecektir. Haklarında daha önce hüküm verilen ve dosyası infaz aşamasında olanlar da 14/07/2020 tarihine kadar suç konusu eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı kadar parayı Devlet Hazinesi’ne yatırarak faydalanabileceklerdir. Yargıtay’daki tüm dosyalar da bu konuda değerlendirme yapılması için mahkemesine gönderilecektir.
9. Hakkında yakalama bulunan hükümlünün yakalanabilmesi için Cumhuriyet Savcısı veya Sulh Ceza Hâkimi emriyle evde, iş yerinde ve kamuya açık alanlarda arama yapılabilecektir.

Kaynaklar:

1. 15.04.2020 tarih ve 31100 Sayılı Resmi Gazete
2. Hukuki Haber
3. Milliyet Gazetesi